Erciyes Üniversitesi Tıp
Fakültesi, Beyin Cerrahi Anabilim Dalı Öğr. Üyesi. Prof.Dr. Ali Kurtsoy Kayak
Yaparken Kask Kullanmanın Sağlık Açısından Önemini Belirtti.
Kayak
sezonunun başlaması ile birlikte ülkemizin en güzide merkezlerinden birisi olan
Erciyes Kayak Merkezi’ne yoğun bir kayakçı akını başladı. Türkiye’de ilk defa Erciyes’te
uygulaması başlatılan ve kış sezonunda da taviz verilmeden kayak ve snowboard
sevenlerin uygulaması beklenen kask takma zorunluluğu belki bazılarımıza
gereksiz gibi görünebilir. Ancak, kayak sporu yapılırken muhtemel bir düşme ve
sürüklenme halinde genel vücut travması ile birlikte ne yazık ki en sık ve
ölümcül travma kafa ve boyun bölgesinde olmaktadır.
Bu
sebeple kayak ve snowboard sporunu yapan kişilerin kayak, snowboard, ayakkabı
ve bağlamalar gibi diğer ekipmanlarla birlikte ve onlar kadar önemli olan kaskı
kullanması hayati önemi haiz bir durumdur. Kış sezonunda hastanemiz acil ve
yoğun bakım ünitelerine kabul edilen, travmatik yaralanmaların azımsanmayacak
derecede önemli bir kısmını bu tür yaralanmalar oluşturmaktadır. Bu
yaralanmalar içinde ise en büyük kısım kafa ve omurilik travmalarıdır. Ne yazık
ki kış sporları yapılırken oluşan kafa travmalarının bir çoğunda kask
kullanılmadığı görülmektedir.
"BAŞINI KORU,
RİSKLERİ AZALT!
Bu
yaralanmaların büyük kısmı genç yaş grubunda gerçekleşmektedir. Kask
kullanılmayan spor kazaları sonucunda oluşan kafa travmaları ve omurilik
travmaları azımsanmayacak ölçüde ölümle sonuçlanabilmekte, hastaların hayati
fonksiyonları geri dönebilse bile bu hastalarımızın da önemli kısmı ömür boyu
ciddi kalıcı fiziksel ve beyin fonksiyonu hasarlarıyla yaşamak zorunda
kalmaktadırlar.
Bu
yaralanmaların en aza indirilmesindeki en önemli koruyucu önlem ise diğer
koruyucu ekipmanların kullanımının yanı sıra şüphesiz kask takmaktır.
NİÇİN KASK TAKMAK
ZORUNDAYIZ?
Sorusunun
kısaca cevabı şudur: “Beynimizi korumak için”. Çünkü insan beyni kafatası
içinde çevresinde koruyucu zarlar arasındaki bir sıvı içerisinde yüzer halde
bulunur ve alınan darbenin etkisi ile beyin suyu içerisinde çalkalanma olarak
isimlendirebileceğimiz ve beyin dokusunda kanama ve hasarlara yol açan bir
hareket meydana gelir.
Kafamızı
bir yere yüksek bir hızla çarptığımızda başımızın hareketi dursa bile, beyin
suyu içerisinde yüzer halde bulunan beyin hareketine devam edecek ve
kafatasının iç tarafına çarparak çalkalanacaktır. Bu çalkalanma hareketi
sırasında beyin dokusu, içerisinde bulunduğu kemik çerçevenin iç kısmındaki
çıkıntılara çarparak zedelenebilir. Bu nedenle çarpmanın hızının şiddeti
arttıkça beyninizin hasar alma ihtimali de yükselir. Bu hasar, beyin zarı
üzerinde, altında veya beyin dokusunun bizzat kendisinde ciddi ezilmelere,
şişliklere veya kanamalara neden olabilir. Eğer kazazede oluşan kafa travması
ve eşlik eden komplikasyonlar sebebiyle kaybedilmez ise, zedelenen bölgeleye
göre konuşma, görme, anlama, vücut ekstremitelerini hareket ettirme, duyma,
hatırlama, karar verme ve bir çok farklı fonksiyonları yapılamaz hale
gelebilir.
Kaskların
koruyucu etkileri başlıca 2 mekanizma ile oluşur. Birincisi, darbenin lokal
etkisine karşı dış katmanın direnç oluşturarak, kafa derisi ve kafatasında
lokal zedelenmeler diyebileceğimiz travma komplikasyonlarının(cilt kesisi,
kemikte kırılma ve çökme) önlenmesi, ikincisi ise künt travma sonucu oluşan
darbe şiddetini emerek, yumuşatarak ve dağıtarak çalkalanma hareketini
yavaşlatmasıdır.
Sıradışı
sporlarda kullanılan kasklar, alınan penetran veya künt darbenin şiddetini
emecek ve dağıtacak şekilde tasarlanmıştır. Eğer bir kaza yapar ya da
düşerseniz, kask yere vurduğunda kafanın hareketine derhal son verecek ve
duracaktır. Darbenin emilmesi ve dağıtılması, darbe şiddeti ile lokal olarak
oluşacak, kafa derisinde yarılma, kemikte kırılma veya çökme gibi lokal
komplikasyonların oluşmasını önleyecektir. Bunun yanı sıra, darbenin kask
tarafından emilmesi ve içerisinde bulunan kafatasına şiddetin azaltılarak
yansıtılması, yukarda bahsettiğimiz beyin dokusunun kafatası içerisindeki
çalkalanma hareketini yavaşlatacaktır.
Kullanılacak
kaskların belirli kalite standartlarına sahip olmasına özen gösterilmelidir. Piyasada
çok düşük fiyatlarla satılan kasklarda bu koruma düzeneği istenilen ölçüde
olmayabilir. Bu tür ucuz ve kalitesiz kasklar koruma adına size hiçbir katlı
sağlamayacağı gibi bu kaskları takan kişiler kendilerinin güvende olduklarını
düşünerek daha büyük risk altına girmiş olurlar.
Önlenebilecek
nedenlerden dolayı ve basit tedbirlerle engellenebilecek travmatik hasarları
önlemek, kaza sonrası yaşanacak oldukça sıkıntılı bir süreçten çok daha iyidir.
Erciyes
Kayak Merkezi Yönetimince uygulamaya konulan Mecburi Kask Kullanımı, diğer
kayak merkezleri için de bir örnek olmalı, yaygın olarak kullanımı teşvik
edilmelidir.