Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Beyin Cerrahi Anabilim Dalı Öğr. Üyesi. Prof.Dr. Ali Kurtsoy Kayak Yaparken Kask Kullanmanın Sağlık Açısından Önemini Belirtti.
Kayak sezonunun başlaması ile birlikte ülkemizin en güzide merkezlerinden birisi olan Erciyes Kayak Merkezi’ne yoğun bir kayakçı akını başladı. Türkiye’de ilk defa Erciyes’te uygulaması başlatılan ve kış sezonunda da taviz verilmeden kayak ve snowboard sevenlerin uygulaması beklenen kask takma zorunluluğu belki bazılarımıza gereksiz gibi görünebilir. Ancak, kayak sporu yapılırken muhtemel bir düşme ve sürüklenme halinde genel vücut travması ile birlikte ne yazık ki en sık ve ölümcül travma kafa ve boyun bölgesinde olmaktadır. Bu sebeple kayak ve snowboard sporunu yapan kişilerin kayak, snowboard, ayakkabı ve bağlamalar gibi diğer ekipmanlarla birlikte ve onlar kadar önemli olan kaskı kullanması hayati önemi haiz bir durumdur. Kış sezonunda hastanemiz acil ve yoğun bakım ünitelerine kabul edilen, travmatik yaralanmaların azımsanmayacak derecede önemli bir kısmını bu tür yaralanmalar oluşturmaktadır. Bu yaralanmalar içinde ise en büyük kısım kafa ve omurilik travmalarıdır. Ne yazık ki kış sporları yapılırken oluşan kafa travmalarının bir çoğunda kask kullanılmadığı görülmektedir.
"BAŞINI KORU, RİSKLERİ AZALT!
Bu yaralanmaların büyük kısmı genç yaş grubunda gerçekleşmektedir. Kask kullanılmayan spor kazaları sonucunda oluşan kafa travmaları ve omurilik travmaları azımsanmayacak ölçüde ölümle sonuçlanabilmekte, hastaların hayati fonksiyonları geri dönebilse bile bu hastalarımızın da önemli kısmı ömür boyu ciddi kalıcı fiziksel ve beyin fonksiyonu hasarlarıyla yaşamak zorunda kalmaktadırlar. Bu yaralanmaların en aza indirilmesindeki en önemli koruyucu önlem ise diğer koruyucu ekipmanların kullanımının yanı sıra şüphesiz kask takmaktır.
NİÇİN KASK TAKMAK ZORUNDAYIZ?
Sorusunun kısaca cevabı şudur: “Beynimizi korumak için”. Çünkü insan beyni kafatası içinde çevresinde koruyucu zarlar arasındaki bir sıvı içerisinde yüzer halde bulunur ve alınan darbenin etkisi ile beyin suyu içerisinde çalkalanma olarak isimlendirebileceğimiz ve beyin dokusunda kanama ve hasarlara yol açan bir hareket meydana gelir.
Kafamızı bir yere yüksek bir hızla çarptığımızda başımızın hareketi dursa bile, beyin suyu içerisinde yüzer halde bulunan beyin hareketine devam edecek ve kafatasının iç tarafına çarparak çalkalanacaktır. Bu çalkalanma hareketi sırasında beyin dokusu, içerisinde bulunduğu kemik çerçevenin iç kısmındaki çıkıntılara çarparak zedelenebilir. Bu nedenle çarpmanın hızının şiddeti arttıkça beyninizin hasar alma ihtimali de yükselir. Bu hasar, beyin zarı üzerinde, altında veya beyin dokusunun bizzat kendisinde ciddi ezilmelere, şişliklere veya kanamalara neden olabilir. Eğer kazazede oluşan kafa travması ve eşlik eden komplikasyonlar sebebiyle kaybedilmez ise, zedelenen bölgeleye göre konuşma, görme, anlama, vücut ekstremitelerini hareket ettirme, duyma, hatırlama, karar verme ve bir çok farklı fonksiyonları yapılamaz hale gelebilir.
Kaskların koruyucu etkileri başlıca 2 mekanizma ile oluşur. Birincisi, darbenin lokal etkisine karşı dış katmanın direnç oluşturarak, kafa derisi ve kafatasında lokal zedelenmeler diyebileceğimiz travma komplikasyonlarının(cilt kesisi, kemikte kırılma ve çökme) önlenmesi, ikincisi ise künt travma sonucu oluşan darbe şiddetini emerek, yumuşatarak ve dağıtarak çalkalanma hareketini yavaşlatmasıdır.
Sıradışı sporlarda kullanılan kasklar, alınan penetran veya künt darbenin şiddetini emecek ve dağıtacak şekilde tasarlanmıştır. Eğer bir kaza yapar ya da düşerseniz, kask yere vurduğunda kafanın hareketine derhal son verecek ve duracaktır. Darbenin emilmesi ve dağıtılması, darbe şiddeti ile lokal olarak oluşacak, kafa derisinde yarılma, kemikte kırılma veya çökme gibi lokal komplikasyonların oluşmasını önleyecektir. Bunun yanı sıra, darbenin kask tarafından emilmesi ve içerisinde bulunan kafatasına şiddetin azaltılarak yansıtılması, yukarda bahsettiğimiz beyin dokusunun kafatası içerisindeki çalkalanma hareketini yavaşlatacaktır.
Kullanılacak kaskların belirli kalite standartlarına sahip olmasına özen gösterilmelidir. Piyasada çok düşük fiyatlarla satılan kasklarda bu koruma düzeneği istenilen ölçüde olmayabilir. Bu tür ucuz ve kalitesiz kasklar koruma adına size hiçbir katlı sağlamayacağı gibi bu kaskları takan kişiler kendilerinin güvende olduklarını düşünerek daha büyük risk altına girmiş olurlar.
Önlenebilecek nedenlerden dolayı ve basit tedbirlerle engellenebilecek travmatik hasarları önlemek, kaza sonrası yaşanacak oldukça sıkıntılı bir süreçten çok daha iyidir.
Erciyes Kayak Merkezi Yönetimince uygulamaya konulan Mecburi Kask Kullanımı, diğer kayak merkezleri için de bir örnek olmalı, yaygın olarak kullanımı teşvik edilmelidir.
